Circulaire economie en maskers gaan niet samen!
24 oktober, 2018
“Plastic c’est chique? Durf jij dit te zeggen? Jij die de natuur zo hoog in het vaandel draagt? Is dit niet tegenstrijdig?”
“Plastic c’est chique. Trop chique pour flotter dans l’océan.”
Jawel ik durf dit openlijk te beweren. En neen, het is niet tegenstrijdig. Het is inderdaad een te waardevol materiaal om in de oceaan te dumpen. Goed dat Boyan Slat via het Ocean Cleanup initiatief dit materiaal uit de zeeën wil halen. Vrees alleen dat velen zullen denken dat dit de oplossing is, dat we ons gedrag en ons systeem daarom niet meer hoeven te veranderen en zo onze maskers mogen ophouden. Vrees dat dit weer een mooie afleiding is voor het aanpakken van het echte probleem bij de bron.
Het laat me toch niet los, de jaren waarin ik actief ben geweest voor de kunststof sector. Niet de meest evidente sector om te vertegenwoordigen. Je wordt vaak in een defensieve positie geduwd wat zeer vermoeiend is. In den beginne dacht ik dat dit me soms zo moe en moedeloos maakte. Maar niets is minder waar. Het werd me te zwaar omdat ik de zaken vanuit een ander perspectief zag. Ik besef nu meer en meer dat dit komt omdat ik een andere bril op heb dan de meeste partijen rond de tafel. En wees maar zeker. Heb vele uren, dagen, weken en zelfs maanden doorgebracht met diverse stakeholders. Op een bepaald moment kon ik het niet meer opbrengen. Als vertegenwoordiger van de verwerkende industrie was het dan ook moeilijk om mijn visie uit te drukken. Zeker tussen andere belanghebbende partijen met meer macht en vele verborgen agenda’s. Maar ik wilde niet enkel spreken vanuit de maakindustrie. Ik wilde spreken vanuit mijn hart en het belang van de natuur, vanuit het groter geheel. Maar met zulk een pet op word je niet ernstig genomen. Het is nu pas als externe en daarom ook neutrale partij dat ik dit pleidooi de wereld in durf te sturen.
Mijn jarenlange persoonlijke interesse in de Oosterse filosofie, heeft er zeker voor gezorgd dat ik naast het inzoomen ook kan uitzoomen waardoor ik de zaken anders aanvoel en bekijk. Voordien dacht ik dat deze capaciteiten bij eenieder van ons wel ontwikkeld zou zijn aangezien het een natuurlijke logica is. Niets is minder waar. Stilletjes aan drong het tot me door dat deze capaciteiten misschien wel aanwezig, maar daarom niet ontwikkeld zijn. Misschien zelfs onderdrukt worden. Eindelijk begreep ik waarom mijn standpunt – deze vanuit het groter geheel en van bovenuit – weinig begrepen werd. Ik zag in waarom de zaken zo traag in beweging kwamen. Daarom ben ik er dan ook uitgestapt en begonnen als zelfstandige. Omdat ik geloof dat je als externe neutrale partij meer impact kan hebben.
Nog dagelijks wordt het kunststof materiaal alleen maar in een slecht daglicht gebracht. Je kan geen krant of sociale media openslaan zonder negatieve boodschappen.
Deels terecht: het hoort inderdaad niet thuis op straat en in onze oceanen. Bepaalde stoffen kunnen inderdaad best vermeden en gecontroleerd worden. De kunststofindustrie neemt hier echter jaren zijn verantwoordelijkheid, hoewel dit amper wordt gecommuniceerd. Je mag kunststoffen ook niet onder dezelfde noemer gooien als de volledige chemie en bekijken als het materiaal dat onze fossiele grondstoffen ‘op’ gebruiken – ze maken er maar 4% gebruik van!
Daarom wordt het ook vaak onterecht beschuldigd als een nutteloos en waardeloos materiaal: de 95% goede eigenschappen van kunststoffen worden massaal overspoeld door de 5% negatieve boodschappen. Een leven zonder dit materiaal is echter niet altijd de beste oplossing. Ik wil hier niet uitweiden over levenscyclusanalyses en vergelijkingen met andere materialen; Wil gewoon zeggen dat het een complexe materie is, maar daarom niet gecompliceerd. Net zoals de natuur een mix is van complexiteit en eenvoud. Elk materiaal is afkomstig van de natuur, het ene al wat zeldzamer en waardevoller dan het andere: papier van de bomen, glas van zand, kunststof van olie, …. En hierbij wordt ook duidelijk dat geen enkel waardevol materiaal thuishoort als afval in de natuur. Er moet bewuster omgegaan worden met elk waardevol natuurlijk materiaal. Moeten we kunststoffen daarom volledig bannen uit ons leven? Moeten wagens weer volledig uit metaal gemaakt worden? Moeten loopschoenen volledig uit leder geproduceerd worden? Protheses niet meer gemaakt worden? Vrachtwagens frequenter rijden omwille van de zwaardere en dikkere alternatieve verpakkingen? Of moeten we allemaal onze eigen moestuin hebben en onze eigen koekjes bakken? Hoewel ik de eerste ben om dit laatste aan te moedigen, weet ik ook dat niet iedereen de tijd heeft en in staat is om zijn eigen moestuin te houden en koekjes te bakken. Het is goed dat we beseffen dat het zo niet verder kan. Het is goed dat we kritischer zijn geworden. Dat we onze boodschappentassen meermaals gebruiken. Dat we drinkbussen gebruiken en bewuster worden van ons consumptiegedrag. Dat we nadenken over alternatieve biomaterialen – de ene toepassing al geslaagder dan de andere. Dat we het gebruik van bepaalde materialen beter controleren. Maar dit is jammer genoeg onvoldoende. Wil benadrukken dat het niet de juiste keuze is om een materiaal te bannen en stiefmoederlijk te behandelen. De echte uitdaging bestaat eruit de zaken en het systeem terug in balans te krijgen. Een leven zonder kunststoffen is niet de oplossing. De boodschap wordt wel op deze manier gemediatiseerd naar het grote publiek. Deze dient als afleiding zodat bepaalde spelers in de keten zich niet over de essentie hoeven te buigen en het echte probleem kunnen ontwijken. Zodat ze verder kunnen spelen met hun masker op.
Vanuit de Oosterse filosofie kan je stellen dat het systeem waarbinnen de kunststoffen zich vandaag manifesteren volledig uit balans is. En zo zijn er nog vele systemen die zich hierin zullen herkennen. Het is een zeer yang systeem waarbij de machtsspelers enkel denken in termen van groei, meer macht, meer controle voor het bekomen van meer daadkracht. Het is een systeem dat nog meer angst zaait vanuit hun eigen angst. Hierbij zoeken ze graag naar een schuldige om zich niet te hoeven buigen over de echte essentie. Zo kunnen ze hun eigen positie vrijwaren en zelfs versterken. Dit zorgt er allemaal voor dat het systeem niet meer verder kan bewegen en stagneert. Want beweging krijg je door een balans van yang en yin. Yin energie bestaat uit het luisteren naar het groter geheel, het zoeken van een gemeenschappelijke visie en het bekomen van een integere verbinding en zo meer draagkracht. Het is een introverte beweging van durven loslaten, ont-groeien en teruggrijpen naar de essentie. Van hieruit kan een systeem zich verder op de juiste wijze ontwikkelen. Van hieruit kan je de juiste yang energie terug nieuw leven inblazen!
Wie durft er in de keten van de kunststofsector maar zeker ook ver daarbuiten als eerste openlijk het masker af te zetten? Het is niet één masker, wel een masker van individuen, groepen en organisaties: retail, brand owners, recycleurs, grondstoffen, verwerkers, de vertegenwoordigers van de andere materialen, federaties, overheid, …. Als we circulariteit een kans willen geven, dan moeten de huidige machtsspelers het goede voorbeeld durven te geven zodat de anderen volgen. Wie zal er op een open, pure en kwetsbare manier naar voren durven te stappen en de verbinding met zichzelf, zijn omgeving en alle betrokken partijen durven te maken? Wie zal zijn machtspositie durven omzetten naar oprechte verbinding? Een stuk van diens positie durven af te staan ten dienste van het groter geheel? De visie durven omzetten naar ont-groeien?
Geen evidentie. Want we hebben deze zienswijze echter niet meer meegekregen. Ons schoolsysteem is ook een yang systeem met een groot tekort aan yin. Je krijgt goede punten als je geen fouten maakt, groeit in kennis en extraversie. Ouders moedigen een competitief gedrag aan: je komt er als je de beste bent, als je geen angst toont en je je sterk houdt. Je moet populair en cool zijn. Enkel de yang energie wordt in ons huidig systeem beloond. Ofschoon in ieder van ons ook een mooie yin energie vervat zit, maar onvoldoende ontwikkeld en aangemoedigd wordt. Wanneer wordt het tonen van je kwetsbaarheid en de zaken durven loslaten beloond? Als je zegt dat je geen gevecht meer wil aangaan, word je beschouwt als een zwakkeling. Het zou daarom goed zijn indien deze filosofie terug ingebed wordt in ons opvoedings- en schoolsysteem en van hieruit ook in ons dagelijks en professionele leven. Het is een zienswijze die niet enkel aanwezig is in het Oosten. Ze hebben het daar alleen beter bewaard. Hier wordt het jammer genoeg reeds generaties lang onderdrukt. Indien we deze visie aan onze kinderen terug durven meegeven, geloof ik dat we onze maskers in de toekomst makkelijker zullen durven afzetten. En hier zal de hele maatschappij bij gebaat zijn.
Ik blijf dus hoopvol. Want de technologie is ver geëvolueerd en staat klaar voor mooie ontwikkelingen. Wij zijn alleen als mens echter soms te ver weg geëvolueerd van onze eigen natuur. Vandaar dit pleidooi om terug te grijpen naar onze volledige natuur. Niet morgen, maar vandaag!
Geef een antwoord